Co to jest Yerba Mate? Jak działa i co daje picie yerby?

Yerba mate to napar, który od wieków cieszy się popularnością głównie w krajach Ameryki Południowej, takich jak Argentyna, Paragwaj, Brazylia czy Urugwaj, ale także w Syrii i Libanie. Powstaje z liści ostrokrzewu paragwajskiego (Ilex paraguariensis), które są suszone, mielone i wykorzystywane do przygotowania herbaty yerba mate. Napój ten wyróżnia się wysoką zawartością kofeiny, która działa pobudzająco, a także licznymi składnikami odżywczymi, takimi jak witaminy, minerały i przeciwutleniacze. Picie mate zdobywa coraz większe grono zwolenników na całym świecie, w tym również w Polsce, gdzie traktowana jest jako alternatywa dla kawy i herbaty. Zaraz wyjaśnimy, dlaczego wiele osób nie wyobraża sobie życia bez niej i co daje picie yerba mate.

Skąd pochodzi Yerba Mate – Napój o Długiej Historii

Ostrokrzew paragwajski to roślina, która naturalnie rośnie w wilgotnym klimacie Ameryki Południowej, w takich krajach jak Argentyna, Paragwaj i Brazylia.

Yerba mate (zwana przez indian caá mate) sięga czasów prekolumbijskich, kiedy to ludność indiańska Guarani (zamieszkujący głównie w Paragwaju), zaczęła wykorzystywać liście ostrokrzewu paragwajskiego do przygotowywania naparu. Nazwa yerba mate pochodzi od przekształconego łacińskiego słowa „herba” (zioło) oraz „mate” (naczynie do picia). Mate wykorzystuje się nie tylko jako napój o właściwościach pobudzający, ale także element rytuałów społecznych i symbol gościnności.

Jak powstaje yerba mate?

Produkcja yerba mate obejmuje kilka kluczowych etapów, od uprawy rośliny po przygotowanie do konsumpcji. Oto główne etapy produkcji:

1. Uprawa i zbiór liści: Ostrokrzew paragwajski (Ilex paraguariensis) jest uprawiany głównie w regionach o wilgotnym klimacie, takich jak Misiones w Argentynie czy Alto Paraná w Paragwaju. Rośliny są zbierane ręcznie, zazwyczaj co dwa lata, aby zapewnić odpowiednią jakość liści​.
2. Suszenie liści (sapecado i Secado):
   • Sapecado – szybkie podgrzewanie liści:
     W początkowej fazie liście ostrokrzewu są szybko podgrzewane w temperaturze około 600°C przez 20-30 sekund. Proces ten niszczy drobnoustroje i enzymy, jednocześnie redukując zawartość wody o około 20%. Dzięki obrotowym bębnom lub taśmociągom liście są równomiernie osuszane, a ich wnętrze zachowuje temperaturę poniżej 60°C, co pozwala zachować wartości odżywcze.
   • Secado – długotrwałe suszenie:
     Po sapecado liście suszy się w temperaturze 80-100°C przez 12-24 godziny. Tradycyjna metoda carijó polega na suszeniu liści dymem nad ogniskiem, co nadaje dymny aromat. Alternatywnie, metoda barbacuá wykorzystuje gorące powietrze transportowane przez tunel, dzięki czemu liście nie mają bezpośredniego kontaktu z ogniem, ale zyskują subtelny wędzony smak.
3. Mielenie i dojrzewanie: Liście mate są następnie mielone na różne frakcje — od grubych kawałków po drobny pył. W niektórych przypadkach mate dojrzewa przez kilka miesięcy, aby uzyskać głębszy smak​.
4. Pakowanie: Gotowy susz jest pakowany w różne opakowania w zależności od rynku docelowego. W przypadku yerby smakowej dodawane są zioła lub owoce, co czyni ją bardziej atrakcyjną dla szerokiego grona konsumentów​.

Proces produkcji mate jest złożony i łączy tradycyjne metody z nowoczesnymi technikami, co pozwala zachować jej unikalne właściwości i aromat.

Smak yerba mate jest unikalny i zależny od jej pochodzenia – intensywny, ziołowy, a czasem lekko gorzki. Napar z yerba mate smakuje różnie w zależności od rodzaju i sposobu przygotowania. Dla początkujących polecamy łagodniejsze odmiany z Argentyny, choć naszym zdaniem każdy ma indywidualny gust i nie musi szczególnie zwracać uwagi na pochodzenie. Zalecamy spróbowanie każdej yerby z naszej Yerbowej piątki i samodzielne określenie, który rodzaj najbardziej nam odpowiada. Jeśli preferujesz wyraźne, dymne nuty, sięgnij po paragwajskią Yerba mate Pajarito, La Rubia, Colon z dodatkami lub wersje klasyczne. Natomiast dla miłośników owocowych smaków polecamy yerby: CBSe, Taragüi, a także paragwajskie Kurupi, Selecta czy Campesino.

Yerba mate ma działanie, które wyróżniają ją na tle innych napojów. Ostrokrzew Paragwajski posiada działanie pobudzające, zbliżone do kawy, dzięki zawartości kofeiny, teobrominy i teofiliny. Jednak Ostrokrzew Paragwajski to coś więcej niż tylko naturalny środek pobudzający – wspomaga koncentrację, pamięć, poprawia nastrój, a także wzmacnia układ odpornościowy dzięki obecności antyoksydantów, takich jak polifenole i flawonoidy.

Ostrokrzew Paragwajski zawiera potas, magnez i inne minerały, co sprzyja utrzymaniu równowagi elektrolitowej, szczególnie polecana sportowcom. Działa również ochronnie na serce, a zawarte w niej saponiny wykazują właściwości przeciwzapalne oraz pozytywnie wpływają na równowagę hormonalną. Co więcej, niektóre badania sugerują, że picie naparu może mieć działanie neuroprotekcyjne, co może być korzystne w przypadku chorób neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Parkinsona

Napar z Ostrokrzewu Paragwajskiego może wspierać proces odchudzania dzięki unikalnym składnikom, takim jak kofeina, saponiny i kwas chlorogenowy. Kofeina przyspiesza metabolizm, zwiększając wydatkowanie energii oraz wspomagając spalanie tłuszczu. Kwas chlorogenowy, obecny także w zielonej kawie, wpływa na obniżenie wchłaniania glukozy w jelitach i poprawia metabolizm węglowodanów, co może ograniczyć odkładanie tłuszczu w organizmie.

Picie klasycznej yerba mate wymaga specjalnego naczynia – tradycyjnej tykwy lub matero z Palo santo – oraz bombilli, czyli rurki z filtrem. Oto jak przygotować idealny napar:

1. Wsyp mate do naczynia, wypełniając je w 1/3 lub 2/3 objętości.
2. Możesz ułożyć tzw. kopczyk, ustawiając naczynie pod kątem tak, aby susz znajdował się tylko po jednej stronie.
3. Zalej wodą o temperaturze około 70–80°C – nigdy wrzątkiem, aby nie zniszczyć właściwości yerba mate.
4. Włóż bombillę i odczekaj kilka minut, aż susz nasiąknie wodą.
5. Następnie dolej więcej wody, która została wchłonięta przez susz. (W Paragwaju mówi się, że „Święty Tomasz wypija pierwsze zalanie”).
6. Mate jest gotowa do picia! Pamiętaj, że możesz parzyć yerba mate wielokrotnie zalewając ją wodą.

Yerba mate (Ilex paraguariensis), choć często porównywana do herbaty (Camellia sinensis), jest zupełnie inną rośliną. Zawiera więcej kofeiny w porcji niż klasyczna zielona herbata, różni się zarówno smakiem, jak i składem.

Yerba mate i kawa różnią się działaniem, mimo podobnej zawartości kofeiny. Choć mate ma mniej kofeiny w przeliczeniu na jednostkę masy, sypie się jej więcej, co sprawia, że ilość kofeiny może być porównywalna do kawy. Jednak pobudzenie po yerbie jest łagodniejsze i bardziej stabilne, dzięki obecności teobrominy i teofiliny, które dodatkowo poprawiają nastrój i koncentrację.

Ostrokrzew Paragwajski wyróżnia się wyższą zawartością witamin i minerałów. Dostarcza witamin z grupy B, witaminy C oraz E, a także cennych składników takich jak magnez, potas i cynk. W przeciwieństwie do kawy mate działa korzystnie na układ trawienny, poprawiając metabolizm, oraz wykazuje silniejsze właściwości antyoksydacyjne. Polifenole i kwas chlorogenowy, może wspierać ochronę komórek przed stresem oksydacyjnym. Mate jest zatem nie tylko pobudzająca, ale także bardzo odżywcza, co sprawia, że może być zdrowszym wyborem niż kawa.

Ostrokrzew Paragwajski nie zawiera substancji uzależniających w takim stopniu jak kofeina w kawie. Mimo regularnego spożycia, nie wywołuje fizycznego uzależnienia. Może jednak działać stymulująco na układ nerwowy, co sprawia, że niektórzy piją ją codziennie. Utrzymywanie rytuału picia mate wiąże się bardziej z przyjemnością i energetyzującym efektem niż z uzależnieniem.

Spożywana w umiarkowanych ilościach jest bezpieczna i dostarcza wielu cennych składników odżywczych. Nadmierne spożycie, zwłaszcza w połączeniu z gorącą wodą, może jednak zwiększać ryzyko podrażnień przełyku. Regularne picie mate w rozsądnych ilościach przynosi ogromne korzyści zdrowotne i wspiera układ odpornościowy dzięki zawartości antyoksydantów.

Yerbe można pić przez cały dzień, kilkakrotnie zalewając ten sam susz, a ilość minerałów w naparze stopniowo się zmniejsza. Bezpieczna dawka kofeiny wynosi do 400 mg dziennie, co odpowiada około 2 litrom świeżego naparu. Słuchaj swojego organizmu i dostosuj ilość do własnych potrzeb.

Na rynku znajdziesz różne odmiany yerby:

• Paragwajskie – Charakterystyczny dymny aromat, intensywny smak, spora ilość pyłu.
• Argentyńskie – delikatna, łagodne, lekko dymne, nieco kwaśne, dobre dla osób zaczynających przygodę z mate.
• brazylijska yerba mate – świeże, zazwyczaj suszone ciepłym powietrzem, delikatne w smaku, z bardzo niską ilością pyłu, a dużą ilością listków. W Brazylii bardzo popularne jest chimarrão – bardzo pylasta, mocno zielona, pita w specjalnym naczyniu typu cuia (wąska i wysoka) oraz z dużą bombillą (bomba).
• Urugwajskie  – drobno zmielona, Zdecydowana gorycz i nieco kwaśna.

Każdy kraj oferuje unikalne walory smaku i właściwości, dzięki czemu każdy znajdzie coś dla siebie. 

Jeżeli chcesz rozpocząć swoją przygodę z mate, odwiedź sklep internetowy Mateista.pl – Sklep z Yerba Mate. W naszym sklepie znajdziesz szeroki wybór mate, akcesoriów oraz fachową pomoc dla osób zaczynających przygodę z yerba mate, dotyczącą parzenia i picia tego wyjątkowego naparu. 

Jeśli chcesz odkryć jego niezwykłe właściwości, zapraszamy do yerba mate sklep Mateista.pl. Zamów najlepszą yerbe i ciesz się chwilą relaksu ładując energie na cały dzień!